وی یادآور شد: در گذشته، گرد و غبار تنها چند روستای محدود را تحت تأثیر قرار می‌داد، اما امروز کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و اهواز نیز به کانون‌های بحران تبدیل شده‌اند.

تهدید پروژه‌های معدنی برای دریاچه نمک

وی با هشدار نسبت به اجرای طرح‌هایی نظیر استحصال نمک و عناصر معدنی از دریاچه نمک گفت: گرچه این دریاچه در حال حاضر منشأ اصلی گرد و غبار نیست، اما بهره‌برداری غیراصولی از آن می‌تواند تعادل اکوسیستم را به هم زده و آن را به یکی از خطرناک‌ترین کانون‌های غبارخیز کشور تبدیل کند.

طهماسبی تجربه ناموفق کشورهایی مانند ایالات متحده در بهره‌برداری از منابع طبیعی را درس عبرتی خواند و افزود: تخریب دریاچه «اُونز» در کالیفرنیا به دلیل استخراج بی‌رویه، نمونه آشکاری از پیامدهای مدیریت نادرست است.

منشأ داخلی بحران، قطع حقابه‌ها و توسعه بیابان

دبیر ستاد ملی گرد و غبار، منشأ اصلی گرد و غبار در استان قم را «داخلی» دانست و توضیح داد: قطع حقابه‌های طبیعی و مدیریت نادرست منابع آبی، بیابان‌زایی را در این منطقه تشدید کرده است. هم‌اکنون ۵۰ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور مستعد تولید گرد و غبار است و طی هفت سال گذشته، وسعت مناطق غبارخیز ۴۷ درصد افزایش یافته است.

انقراض تالاب‌ها و نقش ویرانگر انسان

طهماسبی با اشاره به نابودی ۶۵ درصدی تالاب‌های کشور ادامه داد: تالاب‌هایی که زمانی مانعی در برابر گرد و غبار بودند، امروز خود به کانون‌های تولید آن تبدیل شده‌اند.

وی عوامل انسانی را محرک اصلی این فاجعه برشمرد و گفت: از بین رفتن پوشش گیاهی طی دهه‌ها، چرای بی‌رویه دام، تخریب خاک و مدیریت ناکارآمد آب در کنار تغییرات اقلیمی، بیابان‌زایی را سرعت بخشیده است. حتی پنج میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی نیز اکنون غبارخیز شده‌اند.

راه حل: توقف تخریب و احیای اکوسیستم

وی راه برون‌رفت از این بحران را در دو گام اصلی دانست و افزود: نخست باید اشتباهات گذشته مانند سدسازی‌های غیرکارشناسی، حفر چاه‌های غیرمجاز و پروژه‌های معدنی مخرب را متوقف کنیم. دوم، با احیای پوشش گیاهی و بازگرداندن حقابه‌های طبیعی، اکوسیستم را به تعادل پیشین نزدیک کنیم.

طهماسبی در پایان تأکید کرد: اگر امروز اقدام نکنیم، فردا برای نجات تهران و قم از زیر خروارها خاک، دیر خواهد بود.